Ik volg momenteel met veel plezier de serie ‘The Mind of the Universe’, door de VPRO op zondagavond uitgezonden. De serie voedt je nieuwsgierigheid in gedoseerde wekelijkse porties, alhoewel ik moet bekennen nog nooit live te hebben gekeken. Mijn persoonlijke favoriet tot nu toe is de uitzending van afgelopen zondag, ‘de illusionist’, die ik gisteren zag. De snelle opkomst van supercomputers, robots en algoritmes levert nogal veel maatschappelijk en ethische discussie op. Gezien de snelheid van de ontwikkelingen zijn die zorgen te begrijpen. Robots nemen ons werk over. Maar wat als de technologie in verkeerde handen komt of verkeerd gebruikt wordt. Gaan robots ons straks overnemen of uitroeien?

Deze uitzending laat zien hoe we allemaal in onze eigen werkelijkheid leven. Of liever, onze eigen illusie. Wij zien de lucht als blauw, maar bijen zien hem violet, wat al iets dichter bij de werkelijkheid schijnt te liggen. Het gaat er niet om of iets echt is of onecht. Maar of je de ene illusie vervangt met een andere, nieuwe illusie.
Ons brein is programmeerbaar, binnen bepaalde marges. Als je kunt uitvinden hoe zintuigen elkaar beïnvloeden, dan kun je daarmee gedrag van mensen manipuleren.
Zo kan bijvoorbeeld voedsel een zoetere beleving krijgen door met de vorm te spelen. Als dit type gedragswetenschap door bedrijven wordt gebruikt om meer gezonde voeding te verkopen, is het mooi. Als je het bewust inzet om juist meer onverantwoorde voeding te verkopen, is het minder sjiek. De toekomst zal het zeggen. Ik verwacht dat wij collectief onverantwoord gedrag gaan uitroeien de komende jaren en maak me dus minder zorgen.

Met gezond optimisme kijk ik graag naar de mogelijkheden van wat komen gaat. Door dat venster is vooral het werk van Robotingenieur Pascal Fung uit Hong Kong, een genot.
Zij laat zien hoe we robots menselijker kunnen maken. In haar werk rust ze robots uit met menselijk leervermogen, menselijke waardes, geheugen, inzichten en emoties. Emoties vallen volgens Fung onder de noemer Artificial Intelligence, en dus programmeerbaar.
Ik merkte zelf dat sympathie voor een robot verandert als er op gebeurtenissen met emotie wordt gereageerd. Een Boston Dynamics robot die vloekt als hem onrecht wordt aangedaan, werkt op de lachspieren.
Cynisme is lang een doorn in het oog van programmeurs, maar volgens Fung ook gewoon te leren. Ze ontwikkelde een robot die emoties kan opvangen en zich daarop aanpast; Zara, the Supergirl.

Ze hoopt voor haar dood een kopie van zichzelf te bouwen, waar haar kinderen mee kunnen blijven converseren. Zonder haar te vervangen, maar als een herinnering. Het mooiste aspect van robots die meer menselijk worden zit in het aanleren van empathie. Als robots uitgerust kunnen worden met empathie, zullen ze mensen nooit pijn doen.
Wat een contrast vormen robots dan met de mens, die al sinds mensenheugenis tot gruweldaden in staat blijkt.

Je kunt de uitzending voorlopig nog terugkijken op vpro.nl.
Wat een vooruitgang en wie wordt daar niet beter van?